Powszechny dylemat pojawia się, gdy właściciele nowo wybudowanych domów odkrywają, że EP – wskaźnik dopuszczalnego zapotrzebowania na nieodnawialną energię nie jest zgodny z obecnymi rygorystycznymi przepisami, mimo że konstrukcja jest zgodna z wcześniejszymi standardami. Sytuacja ta może być kłopotliwa, rodząc pytania o zgodność, zrównoważony rozwój i implikacje ekonomiczne.
W obliczu rozbieżności między wskaźnikiem EP budynku, a obowiązującymi przepisami, właściciele nowo wybudowanych domów powinni podjąć odpowiednie działania. W pierwszej kolejności, powinni kierować się ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawy Prawo Budowlane oraz Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Projektant, kierownik budowy i inwestor mają obowiązek działać zgodnie z przepisami i zasadami technicznymi, a także dostarczyć odpowiednie dokumenty i informacje organom administracji.
Jeśli budynek nie spełnia wymagań dotyczących wskaźnika EP, konieczne jest dostosowanie go do obowiązujących norm. Przy zgłaszaniu zakończenia budowy lub składaniu wniosku o pozwolenie na użytkowanie, należy uwzględnić aktualne przepisy techniczno-budowlane oraz ewentualne przepisy przejściowe. Organ nadzoru budowlanego skupia się głównie na kompletności dokumentów i zgodności z projektem, ale odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów spoczywa na inwestorze, projekcie oraz kierowniku budowy.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii 30 sierpnia 2023 r. opublikowało aktualizację najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi odnośnie świadectw charakterystyki energetycznej, dodając informacje o EP.
Na ich podstawie, w tym artykule zagłębimy się w wieloaspektową kwestię tego, jakie działania powinni rozważyć właściciele domów w obliczu takiej rozbieżności.
Jakie działania powinni podjąć posiadacze nowo wybudowanych domów, w przypadku gdy wskaźnik EP nie jest zgodny z aktualnymi przepisami, a budynek był konstruowany zgodnie z wcześniejszymi standardami?
a) W tej sytuacji, pierwszeństwo powinno być nadane ogólnym zasadom wynikającym z ustawy Prawo Budowlane oraz Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Konkretnie:
1. Zgodnie z art. 5 ust. 1 Prawa Budowlanego: cały budynek oraz jego poszczególne komponenty, włącznie z urządzeniami budowlanymi, powinny być zaprojektowane i skonstruowane zgodnie z przepisami technicznymi i zasadami wiedzy technicznej, uwzględniając przewidywany okres użytkowania. To obejmuje spełnienie wymogów dotyczących oszczędności energii, izolacji cieplnej i innych warunków podanych w tym artykule.
2. Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 1 Prawa Budowlanego: projektant ma obowiązek stworzenia projektu budowlanego zgodnie z wymogami ustawy, decyzjami administracyjnymi oraz aktualnymi przepisami i zasadami technicznymi.
3. Zgodnie z art. 22 pkt 3 Prawa Budowlanego: kierownik budowy jest odpowiedzialny za zapewnienie dokładnego wytyczenia obiektu, zorganizowanie budowy zgodnie z projektem i przepisami, w tym przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
4. Zgodnie z art. 36a-36b Prawa Budowlanego: w trakcie procesu budowy, w pewnych sytuacjach można zrezygnować z wcześniej zatwierdzonych projektów. jest to dopuszczalne, a takie zmiany mogą wpłynąć na wskaźnik EP.
5. Zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 1a Prawa Budowlanego: inwestor musi dostarczyć projekt techniczny podczas zgłaszania zakończenia budowy lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie. W projekcie powinny być uwzględnione ewentualne zmiany w związku z odstąpieniem od wcześniejszego projektu.
6. Zgodnie z art. 9 Kodeksu Postępowania Administracyjnego: organy administracji mają obowiązek zapewnić kompleksowe informowanie stron postępowania o aspektach faktycznych i prawnych, które mogą wpłynąć na ich prawa i obowiązki.
⇒ Organy administracji powinny zapewnić właściwe informacje w zakresie przepisów dotyczących procesu budowlanego, aby uczestnicy postępowania nie zostali poszkodowani przez brak znajomości prawa. To również dotyczy wymiany informacji związanych z zakończeniem budowy. Właściwe organy administracyjne lub nadzór budowlany powinni dostarczyć właściwe wyjaśnienia i wskazówki w tym zakresie.
b) Zasady techniczne, które powinien spełniać budynek, zostały określone w akcie prawnym wydanym przez Ministra Infrastruktury w dniu 12 kwietnia 2002 roku. Dokument reguluje warunki techniczne dotyczące budynków oraz ich położenia, i jest znany jako „przepisy techniczno-budowlane”. Według tych przepisów, budynki oraz ich instalacje, takie jak ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja, ciepła woda, a w przypadku niektórych budynków także oświetlenie, muszą być zaprojektowane i wykonane w sposób umożliwiający spełnienie przynajmniej następujących, minimalnych wymagań:
- Budynek nie może zużywać zbyt dużo nieodnawialnej energii. Wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na pierwotną energię nieodnawialną (EP) [kWh/(m²·rok)] nie może być większa niż maksymalna wartość określona w § 329 ust. 1 lub 3.
- Budynek musi być dobrze izolowany termicznie. To oznacza, że ściany i inne elementy budynku oraz jego techniczne wyposażenie muszą dobrze chronić przed utratą ciepła.
W przepisach jest też opisane, jak obliczyć górny limit wartości wskaźnika rocznego zapotrzebowania na pierwotną energię nieodnawialną EP. Dostępne są również tabele z wartościami dla różnych części tego zużycia, na przykład ogrzewania, wentylacji, chłodzenia i oświetlenia. Przepisy te były kilka razy zmieniane, więc trzeba zobaczyć, które ich brzmienie jest aktualnie obowiązujące.
Obecnie, wartości częściowe wskaźnika EP należy przyjąć zgodnie z poniższymi tabelami:
1 – Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia
2 – Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia
⇒ § 328 i 329 z przepisów techniczno-budowlanych, które zostały przytoczone, weszły w życie 1 stycznia 2018 r., na mocy zmian wprowadzonych przez rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 14 listopada 2017 r. w sprawie warunków technicznych dotyczących budynków i ich usytuowania (Dz.U. z 2017 r. poz. 2285).
Dalsze zmiany z 2020 roku wprowadziły dodatkowy przepis § 329a, który nakładał pewne wymagania na planowane budynki, jeśli wnioski lub decyzje zostały złożone w określonym czasie. Te zmiany miały na celu poprawę efektywności energetycznej budynków. Obowiązywały od 1 stycznia 2017 r. do 30 grudnia 2020 r., jeśli przed 31 grudnia 2020 r. dla planowanych budynków:
- złożono wniosek o pozwolenie na budowę, zatwierdzenie projektu budowlanego lub inną decyzję dotyczącą projektu, albo wniosek o zmianę lub wznowienie robót budowlanych.
- dokonano zgłoszenia budowy lub prac budowlanych, jeśli nie było konieczne uzyskanie pozwolenia na budowę.
- wydano decyzję o pozwoleniu na budowę lub innej decyzji dotyczącej projektu.
Ten przepis stosuje się również, jeśli wymagane jest stworzenie projektu technicznego.
Przy zgłoszeniu zakończenia budowy lub składaniu wniosku o uzyskanie pozwolenia na użytkowanie budynku, trzeba spełnić warunki określone w aktualnych przepisach techniczno-budowlanych, które są obowiązujące dla konkretnego rodzaju budynku.
Aby określić, które dokładnie przepisy mają zastosowanie, należy uwzględnić odpowiednie przepisy przejściowe. Te przepisy wskazują, czy dla danej inwestycji budowlanej należy stosować nowe normy czy wcześniejsze, uwzględniając zmiany wprowadzone w przepisach. W każdym przypadku konieczne jest indywidualne rozpatrzenie sytuacji.
Jeżeli jednak budynek, który jest oddawany do użytkowania, nie spełnia wymagań dotyczących wskaźnika EP określonych w obowiązujących przepisach techniczno-budowlanych, konieczne jest dostosowanie go do tych norm.
Warto również podkreślić, że w procesie powiadamiania organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy lub składania wniosku o pozwolenie na użytkowanie, organ ten sprawdza jedynie kompletność i prawidłowość przedłożonych dokumentów zgodnie z prawem budowlanym. Jednym z tych dokumentów jest oświadczenie kierownika budowy (lub inwestora, w pewnych przypadkach) o zgodności wykonania budynku z projektem budowlanym, zezwoleniem na budowę oraz przepisami. Dla niektórych typów budynków, takich jak małe jednorodzinne budynki mieszkalne, to oświadczenie składa sam inwestor. To oświadczenie mówi, czy budynek został zrealizowany zgodnie z odpowiednimi przepisami techniczno-budowlanymi.
Jeśli takie oświadczenie jest zawarte w powiadomieniu o zakończeniu budowy lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie, organ nadzoru budowlanego nie ma podstaw do sprzeciwu lub odmowy wydania pozwolenia na użytkowanie, pod warunkiem że nie stwierdzi innego naruszenia przepisów.
Warto również pamiętać, że przedstawione informacje mają charakter ogólny i nie stanowią oficjalnej wykładni prawa. W razie wątpliwości lub konieczności dokładnej analizy sytuacji, zaleca się skonsultowanie się z prawnikiem specjalizującym się w prawie budowlanym lub organami administracyjnymi odpowiedzialnymi za nadzór nad budownictwem.
Zachęcamy do skorzystania z usług naszej firmy, GS ENERGIA, która oferuje szeroki zakres profesjonalnych rozwiązań związanych z efektywnością energetyczną, w tym świadectwa charakterystyki energetycznej.
Odkryj więcej:
